Trzebiatowski Ośrodek Kultury

Badania nad dziejami klasztoru premonstratensów w Białobokach, który w okresie średniowiecza wywarł ogromny wpływ na dzieje całego Pomorza, od wielu lat stanowią duże wyzwanie dla archeologów próbujących odtworzyć plan i usytuowanie jednego z najstarszych obiektów klasztornych w naszym regionie. Placówka premonstratensów założona przez księcia pomorskiego Kazimierza I została ufundowana w ósmej dekadzie XII wieku, nie jest bowiem znana dokładna data wystawienia dokumentu fundacyjnego, który przypada na lata 1176-1182. Przybyli na ziemie trzebiatowskie zakonnicy z duńskiego klasztoru w Lund, z różnych względów nie podołali zadaniu zagospodarowania ziem na potrzeby klasztoru i wkrótce opuścili te tereny. Jednak trzydzieści lat później, w 1208 r. książęta Kazimierz II i Bogusław II wraz ze swoją matką Anastazją, doprowadzili do ponownej fundacji klasztoru. Sukcesem okazało się sprowadzenie zakonników z Mariëngaarde – opactwa położonego we Fryzji, w diecezji Utrechtu, którzy w stosunkowo krótkim czasie dzięki wsparciu książąt pomorskich i biskupów kamieńskich nie tylko wybudowali cały kompleks klasztorny, ale i zgromadzili ogromne dobra ziemskie stając się jednym z największym i najbogatszych zakonów na Pomorzu. Taki stan rzeczy utrzymywał się aż do początku XVI wieku, gdy klasztor zaczyna pustoszeć po przejęciu i przekształceniu go na rezydencję książęcą przez Bogusława X. W 1534 roku, gdy Sejm Trzebiatowski podjął decyzję o sekularyzacji dóbr kościelnych, klasztor stopniowo zaczyna popadać w ruinę, do tego stopnia, że już w XX w. nie było możliwe wskazanie dokładnej lokalizacji opactwa w obrębie wsi. Okoliczności te stały się jednym z powodów do zainicjowania badań archeologicznych na przełomie 2003-2006 roku, przeprowadzonych przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Szczecinie oraz Uniwersytet w Greifswaldzie. Jednym z badaczy prowadzących badania był p. Marek Dworaczyk, który również w bieżącym tygodniu przybył na jedną z działek w Białobokach, by przeprowadzić kolejne badania. Mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych i odwołaniu porannego spotkania, grupa entuzjastów historii Trzebiatowa przybyła na teren wykopu, by na własne oczy zobaczyć efekt prac archeologów przeprowadzających prace na skraju dawnego białobockiego cmentarza, którzy odkryli szkielet dziecka, wstępnie datowany na XIII-XIV wiek. Niedopisująca tego dnia aura nie zatrzymała żądnych opowieści miłośników historii, którzy już w godzinach popołudniowych, w Pałacu nad Młynówka kontynuowali  rozmowy na temat średniowiecznego układu Trzebiatowa i pobliskich Białoboków. Pan Marek Dworaczyk przypomniał zebranym Trzebiatowianom wiele faktów z badań archeologicznych, które miały miejsce na terenie naszego miasta oraz dawnego klasztoru premonstratensów, który wciąż skrywa przed nami wiele tajemnic. Niezwykłe spotkanie ze słynnym archeologiem trwało do późnych godzin wieczornych, a tematyka Białoboków zapewne jeszcze nieraz zawita do sal pałacowych, bowiem temat klasztoru wciąż wydaje się niewyczerpany.

Panu Markowi Dworaczykowi bardzo serdecznie dziękujemy za wspaniały wykład i życzymy kolejnych archeologicznych sukcesów, zaś zebranym gościom dziękujemy za przybycie i z niecierpliwością czekamy na więcej!

Paweł Pawlonka